ผลผลิตจากไผ่ที่สำคัญคือ หน่อไม้ ซึ่งเป็นอาหารสำคัญของคนไทย นิยมทานกันมากในเกือบทุกภาคของประเทศไทย โดยเฉพาะภาคเหนือและอีสาน นอกจากนี้ไม้ไผ่ยังมีคุณสมบัติพิเศษทั้งด้านความแข็งแรงและยืดหยุ่นที่เหนือกว่าวัสดุสังเคราะห์หลายชนิด ดังนั้นจึงยังได้รับความนิยมในการทำเครื่องมือเครื่องใช้หลายประเภท ใช้ชะลอน้ำที่เข้าป่าชายเลน นั่งร้านก่อสร้างและบันได เป็นต้น
สกุล
ไผ่ทั่วโลกมีอยู่ประมาณ 90 สกุล และ 1,000 ชนิด. ที่รู้จักกันแพร่หลาย ส่วนใหญ่จะอยู่ในสกุล ต่อไปนี้- Arundinaria
- Bambusa
- Chimonobambusa
- Chusquea
- Dendrocalamus
- Drepanostachyum
- Guadua angustifolia
- Hibanobambusa
- Indocalamus
- Otatea
- Phyllostachys
- Pleioblastus
- Pseudosasa
- Sasa
- Sasaella
- Sasamorpha
- Semiarundinaria
- Shibataea
- Sinarundinaria
- Sinobambusa
- Thamnocalamus
ไผ่ในประเทศไทย
ในประเทศไทยนั้น พบไผ่อยู่ 30 ชนิด ดังนี้[1]
|
|
ไม้ไผ่ ถือเป็นพืชที่อยู่คู่กับวิถีชีวิตของคนไทยมานาน เราสามารถนำไม้ไผ่มาใช้ประโยชน์ได้หลากหลายไม่ว่าจะเป็นอาหาร สร้างบ้านเรือน ผลิตเฟอร์นิเจอร์ ใช้ในอุตสาหกรรมกระดาษ ทำเครื่องดนตรี ตลอดจนเครื่องไม้เครื่องมือทางการเกษตร นอกจากนี้ในบางประเทศยังมีการวิจัยไม้ไผ่ผลิตเป็นเครื่องนุ่งห่มและสกัดเป็นน้ำมันดิบเพื่อใช้เป็นพลังงาน เรียกว่าเป็นพืชที่ใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วนอย่างแท้จริง
สำหรับในแวดวงอุตสาหกรรมไม้แปรรูปนั้นต้องยอมรับกันตามตรงว่าไม้ไผ่ยังมีข้อด้อยในการนำมาใช้งานหลายประการ โดยเฉพาะปัญหาหลักเรื่องแมลงในเนื้อไม้ ทั้งยังไม่มีรูปแบบไม้ให้เลือกใช้หลากหลาย คอลัมน์ “ดูเขาทำ ฟังเขาพูด” ฉบับนี้ จะพาไปชมการผลิตไม้ไผ่ที่ลบความคิดแบบเดิมๆข้างต้นให้กลายเป็นไม้ที่ทนทาน ใช้งานได้ดีไม่แพ้ไม้ประเภทอื่น อยากรู้ว่าเป็นอย่างไรตามไปชมกันค่ะ
ไปดูแหล่งไม้ไผ่กันถึงถิ่น
ในประเทศไทยมีสายพันธุ์ไผ่มากมายกระจัดกระจายขึ้นอยู่ทั่วทุกภูมิภาค สำหรับแหล่งไม้ไผ่แหล่งใหญ่แห่งหนึ่งที่หลายคนรู้จักกันดีคือจังหวัดปราจีนบุรี ตั้งแต่เริ่มเข้าสู่เขตจังหวัดนี้เราก็เห็นสวนไผ่เป็นระยะ และผลิตภัณฑ์จากไม้ไผ่หลากหลายชนิดตลอดสองข้างทาง ซึ่ง คุณธนา ทิพย์เจริญ เจ้าของและผู้ก่อตั้งบริษัท พิมธา จำกัด ผู้ผลิตผลิตภัณฑ์ไม้ไผ่ภายใต้แบรนด์ Za-baai Bamboo เล่าว่าเขาเป็นคนที่นี่และเห็นไม้ไผ่มาตั้งแต่เด็ก จึงคิดว่าไม้ไผ่มีศักยภาพในการผลิตสินค้าได้อีกมากมาย นอกเหนือไปจากรูปแบบที่เห็นกันตามท้องตลาดทั่วไป
“ที่นี่เป็นแหล่งไม้ไผ่อยู่แล้วครับ ผมมองว่าน่าจะมีอะไรที่พัฒนาไปจากผลิตภัณฑ์ที่ชาวบ้านทั่วไปทำอยู่ อะไรที่จะเพิ่มมูลค่าได้สูงกว่าแค่นำมาทำแคร่หรือเครื่องจักสาน ซึ่งจริง ๆแล้วในตลาดโลกมีการพัฒนาผลิตภัณฑ์ไม้ไผ่มานาน อาจเทียบได้ว่าไปไกลกว่าที่คนไทยรู้จักกันถึง 50 ปี เช่น ในประเทศญี่ปุ่น ไต้หวัน จีน อินเดีย อินโดนีเซีย เวียดนาม อาร์เจนตินา ประเทศเหล่านี้มีการนำไม้ไผ่มาสร้างอาคารกันอย่างจริงจัง ซึ่งสิ่งที่ผมทำอยู่คือพยายามไล่ตามนานาชาติให้ได้มากที่สุด
“ที่นี่ก่อตั้งมาได้ 12 ปีครับ เริ่มแรกผมผลิตสินค้าทั่วไป ตัดไม้มาประกอบเป็นโต๊ะ เก้าอี้ และเริ่มพัฒนาแบบจากไม้ท่อนกลมๆมาทำให้แบนใช้ทำเฟอร์นิเจอร์ ต่อมาจึงพัฒนาเป็นพื้นปาร์เกต์ ซึ่งพอเริ่มทำไม้ไผ่เป็นแผ่นแล้ว จะทำอะไรก็ง่ายขึ้น เรียกว่านำไปสร้างบ้านได้ทั้งหลังเลยครับ สำหรับผลงานที่ภูมิใจที่สุดคือโครงการ Soneva Kiri by Six Senses เกาะกูด รีสอร์ตระดับห้าดาว ซึ่งใช้ไม้ไผ่แปรรูปจากที่นี่ไปใช้ตกแต่งภายในห้องพักและทำเฟอร์นิเจอร์ทั้งหมด
Tip ไม้ไผ่ที่นำมาผลิตทั้งหมดมาจากจังหวัดปราจีนบุรี แถบอำเภอเมืองฯและประจันตคาม บางส่วนสั่งจากจังหวัดนครนายก ชนิดของไม้ไผ่ท้องถิ่นนี้คือไผ่ตงซึ่งมีเนื้อหนา ลำต้นใหญ่ ยาวและตรง ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3.5-8 นิ้ว อยู่ในสกุล Dendrocalamus ซึ่งเป็นสกุลเดียวกับไผ่ซางในแถบภาคเหนือ มีความแข็งแรง จึงนิยมนำมาใช้กับงานโครงสร้างต่าง ๆ นอกจากไผ่ตงแล้ว ยังมีไผ่เลี้ยงอยู่ในสกุล Bambusa ซึ่งเป็นไผ่ขนาดเล็ก ลำเล็กสุดขนาดไม่เกิน 2.5 นิ้ว นิยมทำเป็นงานตกแต่งแบบโชว์ไม้ทั้งลำ
ภาพที่ 2 ไม้ไผ่ที่นำมาใช้งานต้องมีอายุที่เหมาะสม (ประมาณ 3 ปีขึ้นไป) หากใช้ไม้อ่อนเกินไปเนื้อไม้จะยุบตัว
ถาม-ตอบ เรื่องที่อยากรู้เกี่ยวกับไม้ไผ่
ระบบการเตรียมไม้ไผ่เพื่อนำไปผลิตเป็นวัสดุตกแต่งบ้านของที่นี่จะใช้วิธีเช่นเดียวกับการผลิตไม้ทั่วไป จึงสามารถยืดอายุการใช้งานได้นานถึง 10-20 ปี อย่างไรก็ตามหลายคนอาจยังมีสงสัยเกี่ยวกับไม้ไผ่ ซึ่ง
“บ้านและสวน” หาคำตอบมาให้แล้วค่ะ
บ้านและสวน : ไม้ไผ่เป็นไม้ราคาถูก การอัดน้ำยาเพื่อรักษาคุณภาพไม้จะคุ้มค่าจริงหรือ
Za-baai Bamboo : ประเทศไทยมีไม้ให้เลือกใช้หลายชนิด คนส่วนใหญ่จึงนิยมใช้ไม้เนื้อแข็งมากกว่า การพัฒนาไม้เนื้ออ่อนจึงไม่มีมากนักและยังถูกมองข้ามประโยชน์ของมันไป ไม้ไผ่ถือว่าเป็นไม้ราคาถูก เพราะปลูกง่าย โตเร็ว ความคิดที่จะนำไม้ไผ่มาอัดน้ำยาเพื่อรักษาเนื้อไม้ หลายคนจึงรู้สึกว่าแพงและไม่คุ้มค่า แต่จริง ๆแล้วไม้ไผ่หลังจากอัดน้ำยาและอบแห้งเรียบร้อย ราคาจะสูงกว่าไม้ไผ่ธรรมดาไม่มากนัก แต่ใช้งานได้ยาวนานขึ้นหลายเท่าตัว
บ้านและสวน : ไม้ไผ่แปรรูปเป็นอะไรได้บ้างและมีข้อดีอย่างไร
Za-baai Bamboo : เดิมทีเราเน้นทำเฟอร์นิเจอร์จากไม้ไผ่เป็นหลัก แต่ปัจจุบันหันมาพัฒนาเป็นวัสดุตกแต่งผิวและสร้างบ้าน เช่น พื้นปาร์เกต์ ฝ้าเพดาน ผนัง เสา และหลังคา ซึ่งความสวยงามอยู่ที่ลวดลายของเนื้อไม้ที่แตกต่างจากไม้ชนิดอื่นอย่างสิ้นเชิง เป็นความสวยงามเฉพาะตัว เมื่อนำไปทดสอบพบว่ามีความแข็งแรงสูง รับแรงกดได้สูงมากโดยไม่หัก เมื่ออบไม้จนแห้งไม้จะมีการเซตตัวไม่ยืดไม่หด และมีการบิดตัวน้อย แต่จุดอ่อนคือเหมาะสำหรับใช้งานภายในมากกว่างานภายนอก
บ้านและสวน : มีวิธีการเตรียมไม้ไปใช้งานอย่างไรบ้าง
Za-baai Bamboo : เราเริ่มศึกษาค้นคว้าโดยเริ่มจากหาวิธีป้องกันมอดก่อนอันดับแรก ใช้เวลาอยู่ประมาณ 2-3ปี จนเข้าใจ จากนั้นก็เริ่มพัฒนาเรื่อยมา การผลิตใช้โดยใช้เครื่องดูดสุญญากาศ (Vaccum Pump) จนกระทั่งอากาศภายในถังรวมถึงภายในเนื้อไม้ออกจนหมดจึงไม่มีสิ่งมีชีวิตสามารถอยู่ได้ แมลงหรือไข่ที่ติดมาจึงตายหมดแน่นอน จากนั้นก็เริ่มอัดน้ำยาเข้าในถังด้วยปั๊มน้ำยาเข้าไปในเนื้อไม้แทนที่อากาศที่ดูดออกมา แล้วจึงนำไม้เข้าไปใส่ในห้องอบแห้งซึ่งจะช่วยให้ไม้อยู่ตัวไม่ยืดไม่หดเมื่อนำไปใช้งาน
E-mail : thana@thailandbamboo.com
